Улуттук идеология «Манас» эпосубуз менен киндиктеш
Биз улуттук идеологияны түптөшүбүз керек, улуттук идеология жок дейбиз. Бирок издегенибизди «Манас» эпосунун тапсак болот. Демек, биздин идеология «Манас» эпосун жаралган күндөн баштап түптөлгөн.
Коомубузда болуп жаткан ар кандай көрүнүштөрдү алып карабайлы, басып өткөн жолубуздан, тарыхыбыздан үлгү алып, келечекке кадам таштай турган учурдабыз. «Өткөндөрүн эстеген — өскөндүктүн белгиси, өткөндөрүн жектеген — өчкөндүктүн белгиси» дегендей ар бир өтүмүшүбүз бизге асыл үлгү. Тарыхта болгон окуяларыбыздан, чыгармаларыбыздан тарбия-таалим алсак жарашат.
Кыргыз эли жер бетинен жок болуп кетпей, кыйчалышта жол таап кетүүсүнө Жараткан берген асыл сапаттары, көөнөргүс мурастары, «Кудай деген кул өлбөйт», «Кырк жылы кыргын болсо да, Кудайдын буйругусуз кумурсканын буту сынбайт» деген сыяктуу таасын макалдар сабырын бекемдеп, мекен үчүн жан үрөөгө себебчи болду десек туура болор. Эми мындай макал-лакаптарды айта берсек арбын кездешет. Макал-лакап демекчи, элибиз ислам динин кармап, мусулман болушу менен ислам дининин баалуулуктарын турмушунда пайдаланып, хадистерди тилине жатыктырып, санат-насыятына, макалдарына сиңирип пайдаланганы да артыкчылык болгон экен. Болбосо, бизге кандаш, тектеш, атургай тили да окшош болгон боордошторубуз дин карманбаганынын айынан эзелки мекендеринен ажырап, артында тилинен, маданиятынан да айрылып калышты. Тарыхыбызда, айтымдарыбызда Токтогул ырчы, Кетбука, Асанкайгы сыяктуу легендарлуу бабаларыбыздын асыл сөздөрү кайсы доор болбосун актуалдуулугун жоготкон жок.
Ислам дини бизге жеткенге чейин да элибиз Кудайды тааныгандыгын анын жалгыз жаратуучу экендигине ишенишкенин сезимибиз айтып турат. Акыркы пайгамбар Мухаммед алейхи саламга чейин көптөгөн пайгамбарлар жиберилгени маалым. Ошол кездеги адамзатына жиберилген пайгамбарлардын арасында биздин ата-бабаларыбыз болушу толук ыктымал. Себеби, кыргыздын тубаса кулк-мүнөзү айрым бир үрп-адаттары, ырым-жырымдары, улуу-кичүүгө кылган мамилеси Жаратуучунун буюрганындай экендигин өзүбүз да билебиз, башкалар да суктанышат. Бул нерселерди айтуу менен бабаларыбыз тандаган жолдон тайбайлы, улутубуз келечеги үчүн, адамзат үчүн ак кызмат кылып, Жараткандын жалгыз экенин, Анын жиберген пайгамбарлары жана акыркы китеби куранга карап, ыйман жолунда болгондордон бололу демекчимин.
Мамлекет, улут ошондой эле чыныгы адам болууну көксөгөндөр үчүн түрдүү китептер бар. Бирок ошол китептердин ичинен бизге эң эле жакыны Кудай Таала бизге жиберген Куран китеби, сүйүктүү пайгамбарыбыздын куттуу хадиси жана кыргызга, мусулманга ак кызмат өтөп, эл дегенде жанын аябаган Манас ата жана анын санаалаш замандаштары тууралуу жазылган «Манас» эпосу. «Манас» эпосу 19-20-кылымдарда кагаз бетине түшүрүлүп, жалпы элге таратыла элек учурга чейин ооздон-оозго, урпактан-урпакка айтылып уланып келди. Тарыхыбызда көптөгөн манасчы аталарыбыз өттү. Алардын жолун улаган азыр да замандаштарыбыз, жаштарыбыз арбын. «Манас» эпосу дүйнөдөгү жалгыз тирүү эпос. Тирүү дегенибиз, башка эпостор да болгон. Бирок, аларды айтуучулар азыр жок. Ал эми биздин улуу эпос бүгүнкү күндө да манасчылар тарабынан айтылып келет.
Урматтуу бир туугандар, «Манас» эпосунун ичине сүңгүп кире турган болсок, турмушубуздагы, коомубуздагы баардык көйгөйлөргө жооп таба алабыз. Улуттук идеологиянын негизги принциптери болгон билим, маданият-тарых, ыйман, экономика ошондой эле атуулдук озуйпа сыяктуу жана башка баалуулуктар тууралуу түшүнүктөр эпосубуздун курамында кеңири берилген. Андыктан улуттук идеологияны ар кайсы жактан издебей, өзүбүздүн бай мурасыбыздан издейли. Ар кайсы улуттун түшүнүгүнөн калыптанган ой туумдарын денебизге сиңирип отуруп, дартка чалдыгуудан сактаналы.
Биздин тутунган динибиз, дилибиз, жашоо образыбыз, турмуштагы ар кандай адам образдары эпостун ичинде эң мыкты баяндалат. Айта кетчү нерсе ислам дини менен Манасты каршы коюу кыргызга болгон кыянатчылдык.
Башыбызга оор абал келип, жол таппай, руханиятыбыз да, денебиз да илдетке тушугуп турган учурда Кудайдан шыпаа сурап, тилек айтып, Намаз оку жана «Манас» оку, кыргызым!
Мамбетасан Ибраев
