Домой Маданият Наамдардын баркы эмес, абийири кетти

Наамдардын баркы эмес, абийири кетти

360

Далай таарынычтардын, ушактардын, көралбастык­тын,популисттиктин, жердеш­тиктик, өң-тааныштыктын жана башка итчиликтер­дин булагы болуп келаткан «наам» деген каапырдын бу турмушта кереги жок эле де­генди айтып да, жазып да келатам. Мени колдогондор көп эле бар… Баса, мен дагы «Кыргыз республикасынын маданиятына эмгек сиңирген ишмер» деген наамды мурун­ку президент Роза Отунбае­ванын колунан алгам. Алар­дан мурун: «Жок, мага анын кереги жок» деп чын дилден, ал наамга татыксызмын деген оюм жеңип баш тарта турган болдум эле, мени наамга көр­сөткөндөр далай аргумент ай­тып тынчыткан болчу…

Наам берүү токтобойт экен, андай болгондон кийин ошол наам алгандардан айталы. Жаңы жыл алдында бир катар маданий жаатындагы адам­дар наамдарды алышты. Азы чын эмгеги менен алса, көбү «аксагы менен жүз» эсебинде кетиптир.

Эстебес Турсуналиев«Кыргыз республикасы­нын эл акыны» деген наамды Кыялбек Урманбетов алып­тыр. Дал ушул Кыялбек бул наамды эч кандай колдоочу­суз жалаң гана таланты ме­нен, чыгармачылык эмгеги, изденүүсү менен алды. Анын үстүнө бул жигитибиз кө­ңүлүндө кири жок, бирөөнө зыян кылуу оюна келбеген улам азайып бараткан айкөл азаматтарыбыздын бири. Эл­дик акындар дал ушул Кыял­бектей болуусу керек дейбиз да. Дал ушул тизмеде Козу­кеев Рахматилла деген жүрөт. Козукеев деген төкмө акын, эгерде кандай да болбо­сун наам бериш керек бол­со, анда бул киши «Эр ар­тист» дегенди алыш керек эле. Эстебес Турсуналиев, Тууганбай Абдиев, Замир­бек Үсөнбаев деген чыгаан төкмөлөр «эл артисти» деген наамдуу болсо, анан Козу­кеев кайдан жүрүп «эл акын» болуп чыгат?! Ар нерсени бөлө билиш керек, ажы­рата билиш керек, көк­мээленбей…

«Кыргыз респуб­ликасынын «Эл артисти» деген наамды Абдумо­мунов атындагы Кыргыз драма театрынын ар­тисткасы Жума­лиева Жумагүл деген алыптыр. Кудай сактай көр. Мында артист­ка барын билчү эмес элем, бир ка­тар кишилерден су­расам билгендер жок экен. Анан кай жер­ден «эл артист» болуп чыга келген? Көрсө, бул айым Кыргызбай Осмо­новдун өмүрдүк жары турбайбы! Аялына наам­ды ошол алып берүүгө «күч» жумшаган тура… Айта кетели, Кыргыз­бай Осмонов же мыкты солист болбоду же актер болбоду, болбосо жеп-ич­пеген таза жетекчи боло алган жок. Калган кепти өзүңөр кенен улантып ал­саңар болот… Айта кетели, Осмоновдун коррупциялык иштери жөнүндө Биздин Ай­бек Шамшыкеевде толгон ма­териал бар, кезегинде окуйсу­ңар. Баса, бу балакет баскан Айбекте Султан Раев, Мук­таалы Бектеналиев, Болот Ос­монов, Курмангазы Исанаев, Керим Турапов сыяктуу бир­топ коррупционерлер жөнүн­дө материалдар толтура. Кезе­ги келгенде берип турабыз…

«Кыргыз республикасы­нын Эл акыны» деген наам­ды Меңди Мамазаирова да алыптыр. Анын акындыгы­на караганда прозачы экени­ги белгилүү эле да. Мейли ыр жазса жазгандыр, бирок, «эл­дик» болуп кеткен ырларды жазганы негедир эсте жок… Чынчынына келгенде анын прозасы деле «элдик» наамын алганга жарап бере албайт.

Кызыгың кур эй, наам де­генди көрүнгөнү ала берет тура! Бүбайша Арстанбекова деген аял дагы «Кыргыз рес­пуликасынын маданиятына эмгек сиңирген ишмер» де­ген наамды баса жыгылып­тыр! Укканыма караганда бу аял азыр «Акыйкат» деген бир коомду башкарат экен. Тээ илгери раматылык Мелис Эшимканов Бакиевдерге кар­шы митинг уюштуруп, эски аянтка боз үй тигип жаткан­да ушул Арстанбекова деген ак жоолук салынган ончакты катынды ээрчитип Бакиев­ден колуңарды тарткыла де­генден тынбай айтып, ошол аянтта наркы-терки басып турган дейт, ал митингде жүр­гөн менин да чала-була эсиме түштү… Бакиев азыр кыргыз элинин душманы, аны кол­догондор минтип наам алып жатат. Бул жагдайды эмне деп атайбыз, урматтуу бийликте­гилер?! Эми Курманбек Ба­киевге деле «Эл артист» деген наамды берип койгула, антке­ни, ал Ала-Тоо аянтында өз­бек бийин “эзбеди” беле!

Кечээ эле ырдап чыккан Гүлжигит Калыков деген ба­лабыз да «Эмгек сиңирген ар­тист» болуптур. Кээ бирөө­лөрдүн айтымында бу эмгеги сиңе элек балабыз маданият министри Түгөлбай Каза­ковдун «Жамгыр төктү» де­ген ырын ырдап, ошол эмге­ги үчүн алды дешет. Түкөм жардам берген го… Ал наам­ды Калыковго караганда ал­да-канча эмгеги бар Токтобек Асаналиев деген жигитибизге бериш керек болчу. Бу жигит­тин таланты, кудай аман кой­со, далай сыйлык-наамдар­ды алат деп ишенели. Жаңы жылдык концерттерди Ток­тобектин ырлары менен то­лутурушту го!

Наам берүү токтобой тур­ган соң куудулдардын эң улусу Келдибек Ниязовго деле «Эл артисти» деген наамды берип койсо болмок. Мен билген­ден Кекебиз кенедейинен өк­мөт кайда айдаса ошол жакта жүрдү, Оштун аптабына куй­каланды, Кенес-Анархай ме­нен Ат-Башынын сууга тоңду. Миңдеген адамдардын бата­сын алды. «Эл артистигине» небак эле татыган Кекебиз, буюрса, токсондун жоон орто­суна чыгып- чыкпай ал наам­ды аларына ишенем…

Кудай берген кайталангыс үнү бар, жакшы баскан жолу бар Гүлзат Байзакова деген ырчыбыз Гүлмайрам Мому­шовадай, Зейнеп Шакеевадай болуп небак эле элдик ырчы болуп кеткен. Мына ушул кы­зыбызга бир наам берип кой­боптур го. Биздин оюбузча, азыр Гүлзаттын үнүндөй үндү табыштын өзү тозок иш…

«Кыргыз Эл артисти» деген наамды Асылбек Өзүбеков не­бак алыш керек болчу!

Малик Аликеев, Салима Балтаева, Токтобүбү Черик­чиева сыяктуу таланттарга наамды бериш керек болчу.

Ооба, бу наам деген балаке­тиң эки-экиден чабыштырып, душмандаштырып, касташ­тырып, коррупциялаштырып, далай итчиликтерди жасап жатат дебедикпи. Мына бы­йыл ыйман жылы болуп жа­тат дебатышат. Ушул ыйман жылында, чын эле ыймандуу болууга умтулсак, анда наам дегендерди алып салыш ке­рек. Билгендер билет, наам­дарды алып таштасак, улу­тубузга коркунуч туудуруп жаткан бир тоодой балээден кутулат элек.

Баратбай Аракеев