Домой Маданият Депутат Автандил Кулбараковдун Теңир-Тоонун калкына тартуулаган рухий-маданий белеги

Депутат Автандил Кулбараковдун Теңир-Тоонун калкына тартуулаган рухий-маданий белеги

273

Автандил КулбараковЖакында Нарын облусунун борбору Нарын шаарында Теңир-Тоонун калкын, педагогдорун сүйүндүргөн жакшы окуя болуп өттү. Бишкектеги Кыргыз билим берүү академиясынын өкүлү, Жогорку Кеңештин депутаты Автандил Кулбараковдун президент А.Атамбаев жарыялаган “Тарых жана маданият” жылындагы Теңир-Тоо калкына тартуулаган рухий-маданий белегин облустун билим берүү методикалык борборуна алып келди. Бул белектер “Улуу Манас баатыр-урпактардын патриоттук идеалы”, “Аялзатын тунугу, ак жоолуктун улугу Каныкей — Ала-Тоолук кыздардын руханий-адептик маягы” аттуу китептер эле. Аталган китептерди Билим берүү жана илим министрлиги 2016-жылдын январында республиканын мектептерине сунуштаган. Бирок каражаттын жоктугунан аталган окуу-тарбия куралдары Кыргыз билим берүү академиясында басып чыгарууга даярдалган бойдон турган эле. Дал ушундай шартта Автандил Кулбараков жардамга келип, марттык менен финансылык колдоо көрсөтүп, улуу патриот Манас Ата менен калк энеси Каныкей жөнүндөгү жогорудагы таалим-тарбия китептерин басмадан чыгарып, бул эки китептин алгачкы 1000 нускасын Нарын облусуна акысыз тартуулоо боюнча демилге көтөрдү. Башкача айтканда, Нарын облусунун бардык райондорунун мектептеринин китепканаларын аталган маанилүү китептер менен жабдууну чечти. Бул Теңир-Тоонун эли, педагогдору, жаш муундары үчүн асыл демилге, алтындай атуулдук кадам эмей эмне. “Биз идеалды чоочун жактардан издөөгө, башкалардын кумирлерин механикалык түрдө ээрчүүгө, бөлөк үлгүлөргө көзүбүздү жумуп алып сыйынууга тийиш эмеспиз. Өрнөк кыла турган, нравалык идеал катары, маяк катары тутуна турган ак жаркын улуу үлгүлөр өзүбүздүн улуттук коломтобузда жылдыздай жанып турат. Ошондой маяк — «Кулаалы жыйып куш кылган, куранды жыйып журт кылган», кыргыз элинин эркиндиги үчүн жанын курман чалган улуу Манас ата жана калк энеси Каныкей”,- дейт Автандил Кулбараков.

методикалык борборА.Кулбараков Теңир-Тоого жайылткан “Улуу Манас баатыр — урпактардын патриоттук идеалы” деген китепте Манастын образы ар тараптан каралып, баатырдын сыйынган улуу идеясы, анын патриот болуп жетилиши, Манастын шердиги, мекенчилдиги, сөзү менен ишинин биримдиги, өзгөнү бооруна тартып, өз кыла билүү билгилиги, айкөлдүгү, ар-намыстуулугу, боорукерлиги, баатырдын кемчилигин мойнуна ала билгендиги жана сынчылдыгы, Манастын кеңешчилдиги, кенендиги, кечиримдүүлүгү, эл менен болгон биримдиги, пендечилиги, ыймандуулугу, жетектөөчү жогорку идеялары аналитикалык түрдө эпостон алынган бай жана кеңири мисалдардын негизинде ачылып берилген.

Ал эми “Аялзаттын тунугу, ак жоолуктун улугу Каныкей — Ала-Тоолук кыздардын руханий — адептик маягы” деген китеп “Манас” эпосундагы атактуу Каныкейдин образынын маанисин чечмелейт. Каныкей эмне үчүн “Калк энеси” деген бийик наамга арзыган? Кайсы касиеттери үчүн ал “Кең көйнөктүн тазасы, зайыпзаттын паашасы” деп аталган? Ал Манастын жана мамлекеттин тагдырында кандай роль ойногон? Анын образы бүгүнкү муундарга кандай насыяттарды, кандай нравалык сабактарды, адеп-ахлак өрнөктөрүн тартуулайт? Образдын биз үчүн тарбиялык мааниси эмнеде? Азыркы кыз-келиндерге Каныкей кай жагынан үлгү боло алат? Китепте ушундай бүгүнкү күн үчүн орчундуу мааниси бар суроолорго эпостун текстин терең талдоолордун жана чечмелөөлөрдүн негизинде ынанымдуу жооптор берилген. “Зайыпзаттын паашасы, кең көйнөктүн тазасы, кара сурдун сулуусу, адамзаттын нурдуусу” Каныкей энебиз сөздүн терең маанисиндеги чыныгы адеп-ахлак өрнөгү, чолпон жылдыздай жаркыраган таалим-тарбия маягы экендиги эмгекте терең ачылып көрсөтүлгөн.

“Глобалдашуунун шарттарында тарбия иштерин этнопедагогикалык негизде жүргүзүү, өсүп келе жаткан муундардын улуттук иденттүүлүгүн калыптандыруу маселеси актуалдашып турган мезгилде мындай китептерге мектеп мугалимдери, тарбиячылар суусап турат. Биз жеткинчектерди өзүбүздүн улуттук руханий-патриоттук идеалдарыбызга, өрнөктөрүбүзгө багыттап тарбиялашыбыз керек. Тарбиянын максаты — муундарыбызды мекенчил кылып өстүрүү. Ушул максат-милдеттердин өңүтүнөн караганда, депутатыбыз Автандил Кулбараков Нарын облусунун мектептерине акысыз тартуулаган “Манас”, “Каныкей” китептери кыйгас өз учурунда келип отурат. Бул аба менен суудай зарыл китептер Нарын, Ат-Башы, Ак-Талаа, Жумгал, Кочкор райондорунун мектептеринин табылгыс байлыгы болуп калмакчы”- дейт Касымбек Мамытов.       Жыйынга аталган китептердин автору, профессор Советбек Байгазиев да катышып, “Манасты” мектептерде окутуунун актуалдуу маселелери жөнүндө кеңири сөз сүйлөдү. Айтмакчы, бул китептердин автору да айтылуу окумуштуу агабыз Советбек Байгазиев

Мына ушинтип, “Тарых жана маданият” жылында Жогорку Кеңештин депутаты А.Кулбараков тарабынан чыныгы маданий окуя, атуулдук-патриоттук өрнөк деп айтарлык акция жасалды.

Дегеле айтып коюш керек, Автандил Кулбараков Жумгалдан чыккан кыргыздын мекенчил уулу, КСДП партиясынын өкүлү. Ал элдин турмуштук көйгөйлөрүн чечүү, калайык-калкынын жеңилин жерден, оорун колдон алып, өйдөдө өбөк, ылдыйда жөлөк болгон гумандуулугу, күжүрмөндүүлүгү, жоомарттыгы менен айырмаланып, журтунун алкоосуна татып, ак батасын алып келген инсан. Элге жасаган башка жүздөгөн жакшылыктарын айтпаган күндө да, бир эле өз каражатынан 10 миллион сомго Жумгалдагы Кызарт айылына 25 орундуу төрөт үйүн салдырып бергени эмне деген айкөлдүк. Үстүбүздөгү жылдын январь айында Жумгал районунда депутат А.Кулбараковдун демөөрчүлүгү жана демилгеси менен КРнын эгемендүүлүгүнүн 25 жылдыгына карата республикалык алкактагы хоккей мелдеши уюштурулуп өткөрүлдү. Бул спорт дүйнөсү үчүн өзүнчө эле бир жаңылык болду. Автандил мырза илимди, маданиятты, адабиятты колдоону да колго алып келет, Президент А.Атамбаев жарыялаган «Тарых жана маданият» жылында улуу «Манас» эпосунун руханий-адептик нарк-дөөлөттөрүн, мекенчилдик, патриоттук баалуулуктарын жайылтуу боюнча жогорудагыдай патриоттук кадам таштаганы мактоого татыктуу. Элдик депутат деген ушундай болуш керек.

Жума Мамбетов,
“Түгөлбай Ата” сыйлыгынын лауреаты, Эл агартуунун отличниги, Жазуучулар жана журналисттер союзунун мүчөсү, акын